Nhồi máu cơ tim hay cơn đau tim xảy ra khi động mạch vành cung cấp máu cho tim bị tắc nghẽn do cục máu đông. Dòng máu nuôi dưỡng cơ tim bị gián đoạn có thể gây tổn thương hoặc phá huỷ một vùng cơ tim.
Triệu chứng
- Cảm giác tức, nặng hoặc đau thắt vùng giữa ngực kéo dài một vài phút
- Đau lan từ ngực lên bả vai, cánh tay, xuyên ra sau lưng hoặc thậm chí lên răng và hàm, có thể đau kéo dài ở vùng thượng vị
- Khó thở
- Toát mồ hôi
- Choáng ngất
- Buồn nôn và nôn
Nguyên nhân
- Tắc nghẽn mạch vành do cục máu đông hình thành khi mảng bám cholesterol trong động mạch bị vỡ ra
- Co thắt mạch vành, nhất là do một số loại ma tuý như cocain.
Xét nghiệm và chẩn đoán
Chẩn đoán dựa trên triệu chứng, bệnh sử và thăm khám thực thể. Các xét nghiệm giúp ích cho chẩn đoán gồm:
- Điện tâm đồ: do cơ tim bị tổn thương không dẫn truyền xung điện như bình thường, nên điện tâm đồ có thể giúp phát hiện và theo dõi tiến triển của nhồi máu cơ tim.
- Xét nghiệm máu phát hiện sự có mặt của một số enzym được giải phòng ra khi cơ tim bị tổn thương.
- Một số xét nghiệm khác như chụp X quang ngực, siêu âm tim, chụp mạch vành.
Điều trị
Các thuốc thường dùng điều trị cơn đau tim gồm:
- Aspirin. Aspirin ngăn cản sự hình thành huyết khối, nhờ đó duy trì dòng máu chảy qua chỗ động mạch bị hẹp. Đây được xem là thuốc dự phòng huyết khối được sử dụng nhiều nhất hiện nay.
- Thuốc tiêu huyết khối phá vỡ cục máu đông đang làm tắc dòng máu.
- Các thuốc chống đông máu ngăn cản sự hình thành huyết khối như clopidogrel (Plavix) và các thuốc chẹn thụ thể tiểu cầu IIb/IIIa.
- Thuốc giảm đau.
- Nitroglycerin. Đây là thuốc thường dùng để điều trị đau ngực, có tác dụng làm giãn mạch tạm thời, cải thiện lượng máu đến tim.
- Chất chẹn beta làm giãn cơ tim, chậm nhịp tim và giảm huyết áp giúp tim bơm máu dễ dàng hơn.
- Thuốc giảm cholesterol, bao gồm statin, niacin, fibrat và acid mật.
Phẫu thuật và các thủ thuật khác
- Tạo hình mạch vành và đặt stent: trong thủ thuật này bác sĩ luồn một ống thông có đầu gắn một quả bóng từ một động mạch, thường là ở chân, vào chỗ động mạch tắc nghẽn. Sau đó quả bóng được bơm căng để mở thông động mạch bị tắc. Đồng thời một stent mắt lưới kim loại sẽ được đặt vào để giữ cho động mạch không bị tắc trở lại.
- Phẫu thuật nối tắt mạch vành: trong đó bác sỹ dùng một đoạn tĩnh mạch hoặc động mạch khâu nối vào động mạhc vành vượt quá chỗ tắc nghẽn (nối tắt qua đoạn tắc nghẽn) để khôi phục dòng chảy của máu đến tim.
Phòng ngừa
Nhối máu cơ tim: rất nguy hiểm đến tính mạng người bệnh đặc biệt ở người già vì vậy việc dùng thuốc để phòng ngừa một cách thường xuyên là đặc biệt quan trọng. Nhưng các thuốc tây y trong dự phòng nhồi máu cơ tim dùng lâu thường mang lại nhiều tác dụng không mong muốn: như aspirin gây loét dạ dày tá tràng, thuốc tiêu huyết khối gây chảy máu, các thuốc còn lại chỉ cải thiện triệu chứng.
Để tăng cường hiệu quả và làm giảm tác dụng không mong muốn trong phòng ngừa nhồi máu cơ tim trên thị trường hiện nay có nhiều chế phẩm như: các sản phẩm từ Giảo cổ lam làm hạ huyết áp, tăng lưu thông khí huyết.
Các chế phẩm từ hoa hòe như Dưỡng mạch kiện não: Giúp làm bền vững thành mạch máu, tăng cường sức chịu đựng của mao mạch, giảm mỡ máu; phòng ngừa nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực, tai biến mạch máu não. Các chế phẩm có chứa Nattokinase(HOMICIS) : Đặc tính sinh học của nattokinase rất giống với plasmin (enzym duy nhất trong cơ thể làm tiêu huyết khối).
Nattokinase nâng cao khả năng tự nhiên của cơ thể để làm tan các cục máu bằng một số cách: Hoà tan fibrin một cách trực tiếp. Nattokinase cũng có thể làm nâng cao sự sản xuất của cơ thể với plasmin và các tác nhân hoà tan cục máu đông, bao gồm cả urokinase (nội bào).
Nattokinase có thể ngăn chặn sự chai cứng của mạch máu ở liều lượng 100 mg/ngày. Ở một khía cạnh nào đó, nattokinase thực sự tốt hơn thuốc TPA (plasmin mô), thuốc hoà tan các cục máu truyền thống, và urokinase.
Cách xử trí khi bị nhồi máu cơ tim
Nhồi máu cơ tim thường xảy ra ở nam giới ngoài 45 tuổi và phụ nữ đã mãn kinh (sau 50 tuổi). Nhồi máu cơ tim là hiện tượng mạch máu nuôi tim (động mạch vành) bị tắc nghẽn khiến cơ tim chết đi và không thể hồi phục. Nếu người bị nhồi máu cơ tim không được điều trị kip thời, vùng cơ tim bị tổn thương sẽ lan rộng và dẫn đến tử vong. Nếu tổn thương nhỏ, bệnh nhân sẽ bị suy tim hoặc tăng nguy cơ đột tử. Chính vì vậy, việc trang bị những kiến thức xử lý, cấp cứu khi có người nhà bị nhồi máu cơ tim là rất cần thiết.
Những triệu chứng báo hiệu cơn nhồi máu cơ tim
Khi phát hiện những triệu chứng như sau, bạn cần lưu ý ngay đến nhồi máu cơ tim và đến gặp bác sỹ sớm nhất để được tư vấn điều trị kịp thời:
- Đau ngực: Phần lớn các cơn đau ngực xuất hiện ở giữa xương ức, kéo dài vài phút, sau đó hết rồi lại đau lại. Bệnh nhân có cảm giác như bị đè nặng, bóp nghẹt ở ngực.
- Có cơn đau ở các vị trí khác như tay, lưng, cổ, hàm, thượng vị.
- Khó thở: Thường đi kèm với đau ngực, nhưng có thể xuất hiện trước đó.
- Các triệu chứng khác: Toát mồ hôi lạnh, nôn, choáng váng. Một số bệnh nhân có cảm giác như “trời sắp sụp”.
Làm gì khi xuất hiện cơn đau ngực kéo dài?
Bạn cần lưu ý một số vấn đề sau khi xuất hiện những cơn đau ngực kéo dài:
- Cần ngưng ngay hoạt động và công việc đang làm ví dụ đang lái xe nên tấp xe vào lề, báo ngay thân nhân (bằng điện thoại), có thể nằm nghỉ, sử dụng thuốc nitroglycerine ngậm dưới lưỡi nếu bạn đã được bác sĩ của bạn chẩn đoán bệnh mạch vành trước đây .
- Nếu sau 10-30 phút tình trạng đau ngực không đỡ, đặc biệt khi đã sử dụng nitroglycerine ngậm dưới lưởi . Cần được đưa đi nhập viện nagy bằng phương tiện an toàn và nhanh nhất.
Cần đưa người bệnh gặp bác sỹ sớm nhất khi phát hiện nhồi máu cơ tim
Nhồi máu cơ tim là một hiện tượng nguy hiểm, tuy nhiên nếu nhận biết sớm để điều trị kịp thời (dùng thuốc làm tan huyết khối hoặc phẫu thuật nong động mạch vành), bệnh nhân sẽ tránh được tử vong và những biến chứng sau đó. Các biện pháp trên có thể hạn chế tối đa vùng cơ tim bị chết, hồi phục một số vùng mới tổn thương. Càng vào viện sớm, khả năng hồi phục hoàn toàn càng cao. Hiệu quả điều trị sẽ tốt nhất nếu bệnh nhân được xử trí trong vòng 1 giờ đầu.
Vì vậy, khi có những dấu hiệu báo trước cơn nhồi máu cơ tim kể trên, hãy đến ngay bệnh viện hoặc gọi ngay cấp cứu. Tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ xác định xem có đúng bạn bị nhồi máu cơ tim hay không bằng cách hỏi các câu như: Cơn đau ngực bắt đầu từ lúc nào, đột ngột hay từ từ? Bạn đang làm gì khi đó? Mức độ đau như thế nào? Cơn đau kéo dài bao lâu? Có triệu chứng gì đi kèm (nôn, toát mồ hôi, choáng váng, cảm giác hồi hộp đánh trống ngực)?
Để xác định chẩn đoán, bác sĩ sẽ làm một số xét nghiệm như điện tâm đồ, chụp động mạch vành.. Những biện pháp này cũng giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị. Cách điều trị tốt nhất hiện nay cho chứng nhồi máu cơ tim là can thiệp mạch vành, và phẫu thuật này chỉ có tác dụng trong 12 giờ đầu.
Cách xử lý khi bị nhồi máu cơ tim ở nhà
Với những người bị bệnh mạch vành hoặc đã từng bị nhồi máu cơ tim, nên tuân thủ đều đặn chế độ thuốc mà bác sĩ đã kê đơn để giảm thiểu các triệu chứng cũng như các biến chứng, đồng thời hạn chế các đợt nhồi máu cơ tim tái phát. Thông thường, các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân một loại thuốc có tác dụng làm giãn mạch vành sử dụng cấp cứu.
Trong trường hợp bệnh nhân bị lên cơn đau thắt ngực ở nhà thì biện pháp cấp cứu là dùng ngay thuốc giãn mạch vành có tác dụng nhanh như Risordan ngậm dưới lưỡi hay Nitroglycerine xịt dưới lưỡi. Nếu sau 5 phút mà bệnh nhân không bớt đau ngực thì có thể cho ngậm thuốc dưới lưỡi hoặc xịt dưới lưỡi lần 2 và nhanh chóng đưa đến khám bác sĩ để được điều trị ngay.
Nhồi máu cơ tim có thể làm bệnh nhân đột tử, hoặc nếu may mắn qua khỏi đợt nhồi máu cơ tim cấp thì cũng có thể có những di chứng như suy tim, loạn nhịp tim… Vì thế, khi phát hiện nhồi máu cơ tim cấp thì bệnh nhân bắt buộc phải được nhanh chóng đưa vào bệnh viện để điều trị tích cực chứ không được điều trị tại nhà.
Một số lưu ý dành cho bệnh nhân nhồi máu cơ tim
Trước khi xuất viện vì nhồi máu cơ tim , người bị nhồi máu cơ tim sẽ kiểm tra tim mạch trước khi xuất viện như xét nghiệm men tim, thực hiện nghiệm pháp gắng sức để đánh giá khả năng gắng sức mà qua đó bác sĩ sẽ khuyên người bệnh được phép gắng sức đến mức nào trong sinh hoạt hằng ngày.
Người bệnh cần tuân thủ lời dặn của bác sĩ về chế độ ăn, vận động thể lực thường xuyên với mức độ cho phép,cách dùng thuốc và thời gian tái khám.
Cần cảnh giác với những cơn đau ngực và các dấu hiệu khác vì sau nhồi máu cơ tim không có nghĩa là bệnh đã hết hẳn mà phải điều trị tiếp tục vì tổn thương mạch vành có thể xãy ra ở những nhánh động mạch khác một khi nguy cơ của nó không khắc phục( huyết áp cao, tiểu đường, tăng mỡ trong máu…)